Rondom de anus bevinden zich verschillende klieren. De perianale (peri = rondom) klieren liggen in de lederhuid niet enkel rondom de anus, maar zijn ook terug te vinden op de voorhuid, de staart, de achterpoten en romp. Deze klieren worden beschouwd als talgklieren.

Gedrag

Goedaardige vorm

De ontwikkeling en verdere groei van de goedaardige tumoren (adenomen) die ontstaan uit deze klieren lijken verbonden te zijn met de aanwezigheid van geslachtshormonen (de groei wordt gestimuleerd door mannelijke hormonen en onderdrukt door vrouwelijke). Regelmatig worden samen met deze tumoren bepaalde teelbaltumoren (Leydigceltumor) aangetroffen. Perianale adenomen komen bij teven uitsluitend voor wanneer hun baarmoeder en eierstokken verwijderd zijn, hoewel dit in uitzonderlijke gevallen wel mogelijk is door een overmatige afscheiding van testosteron door de bijnieren. Perianale adenomen groeien traag. Ze kunnen lokaal erg uitgebreid worden, maar uitzaaiingen komen niet voor.

Kwaadaardige vorm

Deze tumoren komen zowel bij intacte of gecastreerde reuen en teven voor. Het is echter wel mogelijk dat voordat de tumor kwaadaardig werd hormonen een rol speelden in de omvorming van deze klier naar een tumor. Deze tumoren hebben de neiging om sneller te groeien dan de goedaardige vorm, minder los en steviger te zijn. Een laag gehalte aan uitzaaiingen werd gerapporteerd voor perianale adenocarcinomen (ongeveer 15%). De meest frequente plaatsen waar men de uitzaaiingen aantreft zijn de lokale lymfeknopen, zelden de longen, lever, nieren en bot.

Voorkomen

De goedaardige vorm (adenoom) is relatief vaak voorkomend (meer dan 50% van de tumoren rondom de anus), op een gemiddelde leeftijd van 10 jaar, terwijl de kwaadaardige vorm (adenocarcinoma) minder vaak voorkomt (tussen 3-21% van de tumoren rondom de anus) op een gemiddelde leeftijd van 11 jaar.

Raspredispositie

De goedaardige vorm komt vaker voor bij Beagles, Bulldogs, Cocker Spaniels en Samoyeeds vs andere hondenrassen. De kwaadaardige vorm treft vooral reuen van grote rassen.

Symptomen

• Goedaardige vorm: een traaggroeiend(e) (gedurende maanden of jaren) gezwel(len) die niet pijnlijk zijn en gewoonlijk geen op te merken afwijkingen met zich meebrengen. Ze kunnen ook voorkomen op de voorhuid, de balzak of staart. Deze gezwellen kunnen verzweren en er kan een infectie in voorkomen, maar ze zijn zelden erg vastgehecht aan de onderliggende structuren. Meestal zijn ze redelijk goed afgelijnd (gemiddeld 0,5 tot 3 cm in diameter) en verheven.
• kwaadaardige vorm: deze vorm lijkt goed op de goedaardige, maar groeit sneller, is steviger, verzweert, hecht vast op onderliggende weefsels, hervalt wanneer de marges erg beperkt waren bij chirurgie en zijn over het algemeen groter dan de goedaardige. Bij grote gezwellen is de kans groter dat dit leidt tot verstopping, moeite met het ontlasten, pijn of irritatie rondom de anus. Hoewel dit zelden het geval is, is het mogelijk dat de lymfeknopen met uitzaaiingen in zo opzwellen dat ze de passage van de ontlasting erg bemoeilijken.

Klinisch onderzoek

Voorzichtig rectaal onderzoek zou bij alle honden met perianale tumoren moeten uitgevoerd worden. Dit laat de dierenarts toe in te schatten tot waar de tumor gegroeid is, hoe waarschijnlijk het is dat men het kan wegsnijden en wat het risico op complicaties na chirurgie zou zijn. Gedurende een rectaal onderzoek, kunnen afwijkingen aan de lokale lymfeknopen onder de wervels afgetast worden (deze zijn moeilijk te zien via echografie omdat ze zich diep in het bekken bevinden).

Beeldvorming

Door vanuit verschillende hoeken röntgenfoto’s van de longen te maken kan men (als deze voldoende groot zijn) nagaan of er longuitzaaiingen zijn, al komen uitzaaiingen naar de longen zelden voor bij dit tumortype. Röntgenfoto’s kunnen ook aangeven of er een vergroting van de lymfeknopen is, al kan men dit laatste beter beoordelen aan de hand van echografie.

Cytologie

Het aanzuigen van cellen via een naald kan vooral nuttig zijn om een onderscheid te kunnen maken met andere tumortypes/redenen voor gezwellen. Een weefselstaal is nodig om een diagnose te kunnen maken (typisch voor een kwaadaardige vorm is dat het in de gezonde weefsels dringt wat via een weefselstaal nagegaan kan worden).

Goedaardige vorm (perianale adenomen)

Omdat perianale adenomen gevoelig zijn voor hormonen, zal de overgrote meerderheid van deze tumoren (minstens gedeeltelijk) verdwijnen na castratie. Wanneer weinig afgelijnde of grote goedaardige gezwellen aanwezig zijn op of in de anaalsfincter kan men eerst castreren, nadien gedurende enkele maanden afwachten of het gezwel verkleint opdat men daarna veiliger en gemakkelijker het gezwel kan verwijderen. Castreren zal enkel efficiënt zijn voor goedaardige gezwellen die gevoelig zijn voor hormonen. Tot 90% van de reuen zal genezen door middel van castratie en het verwijderen van het gezwel. Adenomen kunnen verwijderd worden met beperkte marges. Operatief verwijderen wordt aangeraden bij reuen waarbij de tumor verzweerd of teruggekomen is. Bij teven met kleine gezwellen wordt dit ook aangeraden. Chirurgie (castratie en wegsnijden van het gezwel) is de voorkeursbehandeling.

Kwaadaardige vorm (perianale adenocarcinomen)

De kwaadaardige vorm reageert over het algemeen niet op castratie. Bij dit tumortype moet het gezwel met voldoende marge verwijderd worden. Gelukkig kan men tot de helft van de anaalsfincter verwijderen zonder dat de hond fecaal incontinent wordt (niet zelf kan controleren wanneer hij zich ontlast). Mocht het gezwel opnieuw verschijnen, wordt het operatief verwijderen moeilijker.

Het lokaal terugkeren van de tumor is voornamelijk te wijten aan het nemen van onvoldoende marges bij de eerste operatie. Bij herval is het niet vanzelfsprekend om deze tumor volledig te verwijderen en kunnen meerdere palliatieve verwijderingen over meerdere jaren nodig zijn.

Radiotherapie na de chirurgie zou ook de lokale terugkeer mee helpen onder controle houden.

Bij de goedaardige vorm kan men mits (castratie en) het chirurgisch verwijderen van de tumor volledige genezing verwachten. Volledige genezing is ook mogelijk voor de kwaadaardige vorm indien men vanaf de eerste operatie voldoende marges rekent.