Anaalzakken zijn blind eindigende huidzakjes langs de anus (op 4 en 8 uur van de anus). In het bindweefsel van deze zakjes bevinden zich kliertjes waarvan de inhoud uitmondt in deze zakjes.

Gedrag

Dit tumortype is meestal kwaadaardig. Deze tumor groeit traag, maar is lokaal invasief (dringt de omgevende weefsels binnen) en zaait over het algemeen snel uit. De meeste bronnen geven aan dat bij 50% van de honden er uitzaaiingen aanwezig zijn op het moment van de diagnose, zelfs bij tumoren die slechts 0,5 cm groot zijn. Deze uitzaaiingen vinden het meest plaats naar de lokale lymfeknopen, maar kunnen ook voorkomen in lever, bot, milt, long en minder vaak de bijnieren, pancreas, nieren en/of de ruimte tussen de longen (mediastinum).

Deze tumor veroorzaakt tot bij 27% van de honden een verhoogd gehalte aan calcium in het bloed, wat een negatief effect kan hebben op de nierfunctie.

Voorkomen

Komt relatief weinig voor. Als een tumor voorkomt in de buurt van de anus, is er 17% kans dat dit een anaalzaktumor is. Anaalzaktumoren vormen 2% van huid en onderhuidse tumoren. Reuen lopen een even groot risico als teefjes. De gemiddelde leeftijd waarop deze tumor verschijnt is 9-11 jaar. Meestal bevindt de tumor zich slechts in 1 anaalzak en dus langs 1 kant van de anus.

Raspredispositie

Deze tumoren komen vooral voor bij Spaniels, in het bijzonder Cocker Spaniels.

Tumoren die ook op deze plaats kunnen voorkomen zijn lymfomen, weke delen tumoren, squameus celcarcinomen, melanomen, leiomyomen, transmissible venereal tumor (een seksueel overdraagbare tumor), en mastocytomen.

Symptomen

De aanwezigheid van de primaire tumor (de plaats waar de tumor ontstond) kan verschillende symptomen veroorzaken: last rondom de anus, zwelling, bloeden, over het achterwerk schuiven (sleetje rijden). Uitzaaiingen naar de lymfeknopen kunnen zo groot worden dat dit kan leiden tot een heuse massa in het bekkenkanaal, waardoor druk op de darmen voor verhoogde aandrang om zich te ontlasten en/of pijn en verstopping kan zorgen. Ten gevolge van hoge gehalten aan calcium in het bloed bij sommige honden met dit tumortype kunnen de honden opvallend meer drinken en urineren, niet meer willen eten, lusteloos zijn en braken. Wanneer de tumor wordt weggenomen, wordt het gehalte aan calcium in het bloed vanzelf terug normaal. Wanneer dezelfde symptomen nadien terug optreden, duidt dit meestal op uitzaaiingen. Uitzaaiingen naar het bot komen zelden voor, maar kunnen leiden tot pijn en/of botbreuken.

Klinisch onderzoek

Via rectaal onderzoek kan men de anaalzakken beoordelen evenals voelen of de lokale lymfeknopen gezwollen zijn. Bij abnormale zwellingen moet de diagnose bevestigd worden via cytologie -waarbij het gezwel wordt aangeprikt en de inhoud van de naald onderzocht onder de microscoop- of histologie (een weefselstaal).

Bloedonderzoek

Indien de geïoniseerde calciumwaarden gestegen zijn, kan dit een aanwijzing zijn dat er een anaalzakadenocarcinoom aanwezig is. Daarenboven kunnen gestegen calciumwaarden nierschade veroorzaken, wat een invloed kan hebben op de verdovingsopties en de levensverwachting en -kwaliteit. Het is belangrijk om de te hoge calciumwaarden te behandelen om een veilige verdoving mogelijk te maken.

Beeldvorming

Radiografieën van de borst- en buikholte kunnen aangeven of er uitzaaiingen naar de longen zijn of gezwollen lymfeknopen in de buikholte. Via echografie en/of eventueel CT of MRI kan men nadien preciezer bevestigen in welke mate welke lymfeknopen aangetast zijn (met radiografie kan men aantasting van de lymfeknopen zowel over- als onderschatten). Bevestiging van het type van het gezwel kan enkel via een weefselstaal.

Grote studies over welke behandeling het meest geschikt is voor welk tumorstadium ontbreken. De optimale combinatie aan behandelingen is onbekend.

Indien het doel tijdelijke verlichting van symptomen inhoudt, kunnen chirurgie, palliatieve radiotherapie, chemotherapie en/of een tyrosine-kinase inhibitor (groeiremmer) worden ingezet. De efficiëntie van deze opties werd echter nog niet definitief bewezen.

Primaire tumor: chirurgie met behoud van voldoende functie van de anaalsfincter, bijkomende radiotherapie kan goede lokale controle opleveren voor achtergebleven tumorcellen.

Bij uitzaaiingen: carboplatin-gebaseerde chemotherapie, mitoxantrone-gebaseerde chemotherapie, toceranibfosfaat, niet-steroïdale ontstekingsremmers, metronomische chemotherapie en/of bifosfonaten om een te hoog gehalte aan calcium te behandelen

Chirurgie

Deze tumor groeit plaatselijk in de weefsels (is invasief) en vraagt om een wijd chirurgisch uitsnijden. Het volledig verwijderen van deze tumor is echter moeilijk vanwege de nabijheid van de anaalsfincter. Tot de helft van de sfincter kan verwijderd worden zonder dat er zenuwschade optreedt. Indien men meer moet verwijderen of de tumor zowel links als rechts van de anus aanwezig is, kan men door het chirurgisch verwijderen zenuwschade veroorzaken die ertoe leidt dat de hond de controle over de sfincter verliest en dus de ontlasting niet kan ophouden. Vergrote lymfeknopen kunnen eveneens verwijderd worden, vooral wanneer ze voor opvulling van het bekkenkanaal zorgen en/of een te hoog calciumgehalte in het bloed veroorzaken. Indien de tumor maar net (met weinig marge) kan weggenomen worden, is er een hoge kans op herval, evenals wanneer het tumorweefsel moeilijk te onderscheiden is van normaal weefsel. Complicaties komen voor bij zo’n 10% van de chirurgisch behandelde patiënten en de meest voorkomende zijn bloedingen tijdens de chirurgie, infectie, incontinentie (stoelgang of urine), persen om te kunnen ontlasten, fistelvorming.

Radiotherapie

Deze behandeling wordt aangeraden wanneer de tumor niet chirurgisch te verwijderen is. Bij tot 38% van honden werd een verkleining van de tumor opgemerkt na radiotherapie en voor 63% van de honden met klinische symptomen ten gevolge van de tumor werd een verbetering of verdwijnen van de symptomen beschreven.

Chemotherapie

Tot nu toe werden weinig-onduidelijke resultaten geboekt wanneer alleen chemotherapeutica gegeven worden of gecombineerd met andere behandelingsopties voor anaalzakadenocarcinomen.

Voor chemotherapie (mitoxantrone, carboplatin, cisplatin, actinomycin D, melphalan) werden geen grote responsen gerapporteerd alleen en in combinatie met andere opties is hun rol onbekend.

Toceranib phosphate (tyrosine kinase-inhibitor) werd geassocieerd met een milde respons (verkleining van de tumor).

Niet-steroïdale ontstekingsremmers hebben tot nu toe geen bewezen effect, maar hun algemene effect tegen bloedvatvorming en tumorontwikkeling kan ervoor zorgen dat de tumor minder snel groeit.

Over het algemeen is de prognose voor anaalzakadenocarcinomen die in een vroegtijdig stadium worden opgemerkt, redelijk tot goed.

Indien de volledige tumor via chirurgie kan weggenomen worden en er geen uitzaaiingen zijn op het moment van de diagnose, is de prognose goed.

Indien uitzaaiingen aanwezig zijn of de tumor niet volledig kan weggenomen worden, zullen chirurgie en bijkomende radiotherapie nodig zijn om de tumor en de uitzaaiingen te behandelen. Met chirurgie werden cijfers als 1,5 jaar tot meer dan 3 jaar en zelfs genezing gerapporteerd wanneer ook de lymfeknopen aangetast door de tumor werden weggenomen.

Afhankelijk van de uitgebreidheid van de tumor en het al dan niet aanwezig zijn van uitzaaiingen zal de levensduur verschillen. Bij uitgebreide uitzaaiingen is de overleving gewoonlijk korter dan 1 jaar. Factoren die geassocieerd worden met een slechtere prognose zijn grote tumoren, een gevorderd tumorstadium (hoge weefselgraad), snelle deling van de cellen, een gebrek aan bepaalde hormoonreceptoren, beschadiging van de bovenliggende de huid. Voor bestraling en chemotherapie is momenteel weinig geweten over de te verwachten resultaten.